Soms heeft een foto geen woorden nodig. Zoals deze, gemaakt door Wynand Groenewegen, van de monniken in Phajoding bezig met een examen Tsonga…
Categorie: Cultuur en Religie
Punakha Dzong
Foto
De mooiste Dzong (kloosterfort)van Bhutan staat in Punakha, tot 1962 de hoofdstad van Bhutan. Daar moesten we dus heen. Op zondag 7 december op de terugweg vanuit Wangdue, waar de Phobjika vallei is gelegen, zijn we er een kijkje gaan nemen. Het klooster is inderdaad prachtig. Punakha geeft een goed beeld van de snelheid waarmee Bhutan zich de laatste decennia heeft ontwikkeld als de hoofdstad tot 50 jaar geleden niet veel meer was dan een dorpje rond een klooster. Het klooster huisvest deels monniken en deels doet het dienst als onderkomen voor overheidsinstanties.
RTC Music Club
Foto
Dat er veel talent aanwezig is bij zowel RTC studenten én staf bleek tijdens de Music Night, gehouden in november. Van de circa 25 optredens heb ik er willekeurig enkele opgenomen (met de fotocamera gemaakte, dus low quality). Vreemd genoeg werden de kids vooral geïnspireerd door het tweede nummer uit de lijst hieronder…
1. The cup song
2. Breaking the law (door de zoon van de decaan!)
3. Japans liedje (door exchange student)
4. Cover door “Madam Kimi” (hoofd examencommissie)
5. Cover door student
6. Indiaas liedje (door docent)
7. Cover door student
Het geeft ook aan hoeveel Bhutanen van muziek maken (en dansen) houden. Ander voorval: Na een lecture van een US prof over “het beste uit jezelf te halen door jezelf te zijn” begon een student bij de vragenronde spontaan te zingen (“I just have to be myself now”).
Bij Karma Lhaden thuis
Foto
Een jaar geleden zijn we in Maastricht in contact gekomen met Kharma Lhaden uit Bhutan en studente van MSM (Maastricht School of Management). Ze is een keer bij ons komen eten en we hebben samen met haar nog een dag bezocht van de Stichting “Vrienden van Bhutan” om op die manier meer te weten te komen over het land waar we voor een half jaar heen zouden gaan. Inmiddels woont Kharma weer in Bhutan, in een dorpje vlakbij Paro om precies te zijn. Dit weekend zijn we bij haar thuis op bezoek geweest.
We vielen met onze neuzen in de boter want er vond net die dag een jaarlijks ritueel plaats om het huis te reinigen van boze geesten en om onheil af te wenden. Zo’n vijf monniken zitten van ’s ochtends tot ’s avonds in hun huis te “sjanten” en muziek te maken in een speciaal daarvoor bestemde ruimte (ieder huis heeft hier een eigen ruimte met een altaar). De aanwezige familie gaat die dag gewoon verder met wat ze anders ook doen. Alsof de loodgieter even langskomt om het een en ander te herstellen. En aan het eind van de dag krijgen ze keurig betaald. Heel grappig eigenlijk.
Kharma is na een jaar Nederland/Europa nu dus weer terug in Bhutan en dat is behoorlijk wennen voor haar. Ze roemt de infrastructuur (o.a. van het openbaar vervoer), de toegankelijkheid tot vele faciliteiten, de kansen voor jongeren,… Ze wil dan ook dolgraag weer terug en dat begrijp je (deels) heel goed als je een half jaar in dit land hebt doorgebracht (o.a. erg hoge jeugdwerkeloosheid). Ze probeert nu weer een beurs van Nuffic te krijgen voor een cursus (research Methods) van drie maanden bij MSM.
King’s Cup 2014
Foto
Tijdens een langer verblijf in een land als Bhutan ga je soms ver, erg ver om de cultuur van het land te leren kennen. Waar het in Maastricht vele jaren heeft geduurd voordat Raf en Charles eindelijk een voetalwedstrijd van MVV hebben bijgewoond…waren we er hier als de kippen bij om kaartjes te kopen voor de openingswedstrijd van de King’s Cup 2014. Een voetbaltornooi waar de beste teams uit Bhutan, Bangladesh, India, Thailand en Nepal aan meedoen. Bhutan staat op de laatste plaats van de FIFA ranking…dus dat spreekt waarschijnlijk wel tot de verbeelding. We hebben de eerste helft tussen Druk United (Bhutan) tegen Shiekh Jamal (Bangladesh) gezien en zijn bij een tussenstand van 0-2 met de kinderen en nog wat vrienden lekker pizza (as good as it gets) gaan eten. Al met al een leuke belevenis!
Homestay in the Haa Valley
Foto
Voor we het weten zit dit mooie avontuur er weer op…dus de laatste weken van ons verblijf hier proberen we nog zoveel mogelijk ervaringen op te doen. Afgelopen weekend zijn we naar de Haa vallei geweest. Een afgelegen regio in West-Bhutan waar nog nauwelijks toeristen komen. We zijn er naartoe gereden via de Chele La pas om vervolgens via een slingerweg zo’n 26 km af te dalen naar Haa.
In het dorpje Dumchoe hebben we twee nachten doorgebracht in de homestay van Ugyen en zijn vrouw en twee kinderen, Tenzin en Kinley. Moeder zorgt voor de koeien en werkt op het land, vader was tot voor kort yak herder maar werkt nu als timmerman. Tenzin en Kinley gaan zes dagen naar school. Op zondag zijn ze vrij. We hebben meegedraaid met het leefritme van deze lieve familie. De kinderen mochten de koeien melken en we hebben gezamenlijk van de maaltijden genoten op de grond zittend rond de Bhukari (soort kachel centraal in de keuken; de leefruimte van het huis: er wordt gekookt, gegeten, geslapen en bezoek ontvangen.).
Tenzin heeft ons wat van het dorp en de omgeving laten zien en we werden door locale bevolking uitgenodigd voor het drinken van “cha” (=melkthee). De mensen op het platteland zijn zo open en gastvrij. Hartverwarmend!
Wat nog niet eerder aan bod is gekomen maar wel iets is wat het straatbeeld kleurt zijn de vele goedkope arbeidskrachten uit India die hier in Bhutan het zware en vieze werk doen. Ze zijn niet te benijden. Verdienen weinig en leven in krotten.
Op zondag op tijd richting Thimphu vertrokken, nadat we eerst een noodzakelijk bezoekje gebracht hebben aan de lokale werkplaats vanwege een platte band. Uiteindelijk hebben we 3,5 uur gedaan over een afstand van zo’n 110 km over een (uiteraard weer) slingerende bergweg. Het was de moeite meer dan waard.
Gewoon een heerlijk rustig weekend
Foto
Na onze intensieve trektocht van een paar dagen geleden hadden we sterk de behoefte aan een heerlijk rustig weekend. Alleen op zondag even een klein uitstapje gemaakt naar Tamchhog Lhakhang, op de weg tussen Thimphu en Paro.
Tijdens zo’n weekendje lanterfanten zijn we vaak met z’n vijven tijdens het ontbijt druk doende om met veel plezier te fantaseren over ons ideale ontbijtje en wat we verder allemaal dolgraag weer eens zouden eten en drinken eenmaal terug in Maastricht. Heerlijke broodjes van Hermans, vers beleg van slagerij Franssen of Willems, een goede fles wijn met lekkere franse kaasjes, hapjes van Cato, gewoon een mooi stuk mals vlees met een vers bereide bearnaisesaus…of verse sushi met een fles frisse Gruner Veltliner…of…of…
Thimphu Tsechu
Foto
Het was warm, druk en mede daardoor hielden de kinderen het niet lang vol. Volgens Raf veel van hetzelfde. Na twee uurtjes waren we weer weg. Maar we zijn er geweest: de Thimphu Tsechu! Een korte impressie hebben we proberen te vangen in een aantal foto’s. Ook leuk om te zien dat de lokale bevolking alles uit de kast haalt om er een keer per jaar op zijn mooist uit te zien.
Dochu La & Lungchutse hiking trail
Foto
Met een “route permit for restricted areas in Bhutan” op zak zijn we op zaterdag 4 oktober naar Dochu La gegaan en hebben daar een mooie tocht gemaakt. Het was tot nu toe een van de mooiste wandelingen. Prachtige vergezichten, mooie vogels en wilde apen (jammer genoeg zijn de foto’s in veel gevallen geen weergave van hoe het in werkelijkheid was qua geuren én vooral ook kleuren). Onze eindbestemming lag op 3570 meter hoogte. Trots op de kids dat ze de hele tocht weer zo goed uitgelopen hebben; maar Kaat verdient echt een extra vermelding: zowel op de heen als terugweg de hele tijd voorop gelopen en daarna nog energie voor tien!
Met z’n allen naar Dodeydrak
Foto
Op zaterdag 13 september 2014 waren we vroeg uit de veren om rond 07:15 aan een wandeling te beginnen naar Dodeydrak Goemba. We waren deze keer niet met z’n vijven. Op de heenweg werden we vergezeld door leerlingen van de Kelki School in Thimphu. Dat maakte de wandeling weer tot een hele belevenis voor de kinderen en wij vonden het ook erg gezellig. Wederom verwend met de mooiste vergezichten over Thimphu en omgeving. Eenmaal bij Dodeydrak aangekomen kregen we Ginger tea met melk en mochten we een ceremonie bijwonen.
Op de terugweg werden we tot groot genoegen van Fien en Kaat gevolgd door een hond die trouw de hele weg tot beneden bij hen is gebleven. Dat is overigens niet ongewoon. Er zijn hier zoveel wilde honden dat de kans groot is dat er altijd wel een meekomt tijdens een tocht.
Painting School Thimphu
Foto
Het zit steevast in het programma van de vele georganiseerde reizen die Thimphu stad aandoen. Een bezoekje aan de Painting School ofwel het “National Institute for Zorig Chusum”. Het bijzondere karakter wordt naar ons oordeel overdreven. Je kunt er studenten aan het werk kunt zien die zich kunnen bekwamen in een van Bhutan’s 13 traditionele ambachten (o.a painting, sculpture, woodcarving, weaving, embroidery). Charles en ik zijn er dus ook een kijkje gaan nemen.
Kira en Gho
Foto
Vorig weekend zijn we met de kinderen een kira voor Maaike en de meisjes en een gho voor Charles en Raf gaan kopen. Bij thuiskomst kon Fien het niet laten om haar nieuwe kira aan haar vriendinnetje Tshering te showen. Het vergt best wel veel oefening om deze traditionele kledij op de juiste manier aan te doen (veel plooi en vouwwerk). Gelukkig kon Tshering Fien een helpende hand bieden. De kinderen hier in Bhutan dragen deze kledij van jongs af aan verplicht naar school. In oktober, tijdens de Thimphu Tsechu ( feest in Thimphu ter ere van Guru Rinpoche), en in november (wanneer de huidige koning een bezoek aan RTC brengt) zullen wij onze kira en gho dragen.
Met de hand geweven en geborduurde Kira’s (vaak van zijde) kosten echt een kapitaal (lees: zijn onbetaalbaar); daarom hebben wij gewone katoenen “machine made” versies.
Een officieel “staatsieportret” volgt nog 🙂
His holiness Dilgo khyentse Yangsi Rinpoche visits RTC
Foto
Op woensdag 20 augustus 2014 heeft Dilgo Khyentse Yangsi Rinpoche RTC bezocht. Hij is de reincarnatie van Dilgo Khyentse Rinpoche die in 1991 overleden is op de leeftijd van 81 jaar. Voorafgaand aan zijn ruim twee uur durende monoloog (en aansluitend de beantwoording van vragen uit de zaal) heeft hij eerst diverse ruimtes van RTC gezegend door overal rijst rond te strooien en flink wat incense te gebruiken. Het gebeuren had wel iets mystieks. Charles had het genoegen om daarna de lezing bij te wonen (Maaike was aan de beurt om de kinderen van school op te halen). Uit de lezing bleek in de kern dat het Boeddhisme in Bhutan eenzelfde ontwikkeling doormaakt als het Katholicisme in Nederland. De plezierige tradities worden in stand gehouden maar verder heeft met name de jonge generatie weinig op met het uitdragen en het beleven van het Boeddhisme. Voor meer informatie over zijn bezoek aan RTC kun je ook kijken op de facebook pagina (;-) van deze Rinpoche (https://www.facebook.com/pages/Dilgo-Khyentse-Yangsi-Rinpoche).
Buddha Dordenma
Foto
Laatst zijn we een op zondagmiddag even naar een enorm 50 meter hoog beeld van Buddha gaan kijken. Het beeld markeert de ingang van de Thimphu vallei. Vanaf hier heb je ook mooie vergezichten over Thimphu. Wij vinden het inmense project (nog in aanbouw) niet passen bij het Bhutan zoals wij dat tot nu toe hebben leren kennen.
Cultuur en Religie
Duik met ons onder in de kleurrijke tradities van Bhutan en de Bhutanen.